یوجین اونیل ، اکسپرسیونیسم در تئاتر و میمیون پشمالو

اکسپرسیونیسم در تئاتر را میتوان در نمایشنامه و آثار یوجین اونیل ( Eugene Gladstone O’Neill) نویسنده برجسته و نامدار آمریکایی به خوبی یادگرفت و تجربه کرد

یوجین اونیل نمایشنامه نویس نامدار آمریکایی و برنده جایزه ادبی نوبل در سال ۱۹۳۶  است که این نویسنده را به جرات می توان معلم اکسپرسیونیسم در تئاتر نامید گرچه این نویسنده و نمایشنامه نویس اغلب سبک های ادبی را در آثار خود تجربه کرده است وبسیاری از هنرمندان و نویسندگان آثار  وی را با سوفکل و شکسپیر نیز مقایسه می کنند امابسیاری  نمایشنامه عظیم و نامدار اونیل با عنوان ” میمون پشمالو ” را که در سال ۱۹۲۲ نوشته شده را به عنوان یکی از نمایشنامه ها و تراژدی های نوگرای ادبیات نمایشی جهان می نامند.

نمایشنامه(میمون)  گوریل پشمالو داستان زندگی مردی به نام ینک است که در آتشخانه ی کشتی کار می کند؛ و به خاطر شغلش فیزیکش تغییر کرده (سیاه و خمیده) و شبیه گوریل شده است. ینک در توهم این است که همه کاره ی کشتی است زیرا که سوخت به کشتی می دهد و باعث حرکت کشتی می شود.  ینک  به دلیل مزاحمت به زندان می افتد و حتی اسم خودش را فراموش می کند و خودش را گوریل پشمالو معرفی می کند. بعد از بیرون آمدن از زندان به باغ وحش می رود تا گوریل را از نزدیک ببیند و شباهتش به گوریل را پیدا کند. ینک برای یکی شدن با گوریل در قفس را باز می کند و گوریل استخوان هایش را می شکند و فرار می کند و ینک در قفس گوریل بر زمین می افتد و…

این نمایشنامه نشان دهنده ِ ی تباهی نمادین آدمی بر اثر پیشرفت تکنولوژی است. داستان آن حول محور دنیایی میچرخد که مدرن و ماشینی شده است. دنیایی که در آن احساس و عواطف جای خود را به ماشینی شدن و ماشینی فکر کردن میدهد، کما اینکه بارها و بارها این اتفاق برای ینک میافتد. او قادر به تف ّکر نیست و هرگاه نیاز به فکر کردن پیدا می‌کند تنها مانند مجسمه »متف ّکر« رودن مینشیند و ادای فکر کردن را در می آورند.

فضای اکسپرسیونیستی ( اکسپرسیونیسم در تئاتر)  این نمایشنامه چنان مخاطب را مسخ می کند که سخت می توان به یاد آورد که همه ی داستان در کلیت خود تمثیلی است از چند عنصر متضاد اجتماع معاصر: تضاد فقر و ثروت. و موازنه ی قدرت. تضاد اندیشه و زور بازو. تضاد دانش و ناآگاهی و در نهایت تضاد رنگ پوست و مرام پهلوانی و در واقع ینک شخصیت اصلی این نمایشنامه در تضاد انسانی با دیگر شخصیت های داستان که اغلب اشرافی و از بقه بالای جامعه هستند  به دلیل عدم ارتبا دیالکتیک اجتماعی در حال مقابله است.

این نمایشنامه با ترجمه ی دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی در بخش پیوست کتاب “گزاره گرایی در ادبیات نمایشی” ایشان آمده است که برای علاقه مندان به شناخت سبک ها وادبیات جهان و همچنین آشنایی با اکسپرسیونیسم در تئاتر بسیار مفید است.

اما اکسپرسیونیسم در تئاتر بر فضاسازی غیرواقعی و دادن خصوصیت کابوس گونه به صحنه ها و نیز محتواهای هیجانی و عکس العمل های ذهنی شخصیت ها و صحنه پردازی های نمادین و هم چنین گفت و گوهای مقطع و تلگرافی تمرکز می یابد. در بعضی از آثار تئاتری، توالی معمول زمان به هم می ریزد و نمایش به صورت مجموعه ای از قطعاتی رویاگونه درمی آید.در نمایش های اکسپرسیونیستی، گاه صحنه به طور دقیق صحنه دنیای واقعی نیست، مثلا دیوارهای دادگاه برای القای حالت ذهنی متهم به شیوه ای غیرمعمول نشان داده می شود. استفاده از شخصیت ها ماسک زده و وسایل جدیدی از قبیل صحنه گردان و بهره گیری از تاثیرهای نور و صدا نیز از اختصاص تئاتر اکسپرسیونیستی است/ 

اما از نویسندگان نامدار سبک اکسپرسیونیسم در ادبیات جهان و اکسپرسیونیسم در تئاتر  می توان به ویرجینیاوولف /فرانتس کافکا/ ساموئل بکت اشاره کرد.